რამდენიმე კითხვა გაუტკივარების შესახებ
თარიღი: 14 ნოემბერი, 2019
რამდენად სწორია საზოგადოების წარმოდგენა იმის შესახებ, რომ ეპიდურული გაუტკივარების შემდეგ შეიძლება დაზიანდეს ზურგის ტვინი და ქალი დარჩეს ინვალიდი ან ეპიდურული პუნქციის შემდეგ ქალს რამოდენიმე წლის განმავლობაში დარჩეს წელის ტკივილები. რამდენად სწორია შეხედულება, რომ გაუტკივარებული ქალი ვეღარ მონაწილეობს მშობიარობის პროცესში და ხშირდება ინსტრუმენტული ჩარევის და საკეისრო კვეთის რისკი?
ამ და საზოგადოებისთვის სხვა საინტერესო კითხვებთან დაკავშირებით ვესაუბრებით დავით დავარაშვილის კლინიკის ანესთეზიოლოგიური სამსახურის უფროსს ბატონ ზურაბ ქუფარაშვილს.
ბატონო ზურაბ, რატომ ჭირდება მშობიარობას გაუტკივარება , იქნებ საერთოდ არ არის ამის გაკეთება საჭირო?
აღმოჩნდა რომ საჭიროა.
მშობიარობის პროცესში წარმოქმნილ ტკივილებს ქალი მიჰყავს ძლიერ გადაღლამდე. ეს გასაგებია, იმიტომ რომ ქალი ხომ ხუთ წუთში არ მშობიარობს. პირველ ჯერზე მშობიარეებში მშობიარობის პროცესი გრძელდება 8-12 საათი და მეტიც, ეს ნორმალურია. ისიც გასაგებია, რომ ქალს მთლიანად ამ დროის განმავლობაში არ სტკივა, მხოლოდ ამ დროის დიდ ნაწილში ხდება ტკივილის შეგრძნებები. ტკივილს მიჰყავს მშობიარე გადაღლამდე, როცა არის გადაღლა ქვეითდება ტკივილის ზღურბლი. ყველა ადამიანს აქვს თავისი ტკივილის ზღურბლი. ჩვენ შეგვიძლია მოვითმინოთ, მაგრამ როდესაც ამ ზღურბლს გადავაბიჯებთ ტკივილის მოთმენა შეუძლებელი ხდება. რაც უფრო მეტად ვართ გადაღლილები, მით უფრო დაბალია ტკივილის ზღურბლი და ადვილად გადასაბიჯებელია მასზე. ამიტომაც გადაღლილობას მივყავართ იქამდე, რომ ტკივილის ზღურბლი ქვეითდება და ქალს, რომელსაც სტკიოდა არც თუ ისე ძალიან, ეს ტკივილი ბევრად უძლიერდება, რომელიც იწვევს მასში შიშს, განგაშსა და სტრესს. მშობიარობის ტკივილიდან გამოწვეული სტრესის ფონზე დედის ორგანიზმში გამოიყოფა დიდი რაოდენობით სტრესის ჰორმონები, კატექოლამინების კონცენტრაცია მნიშვნელოვნად მატულობს. მაგ: ადრენალინის დონე სისხლის პლაზმაში მატულობს თითქმის 300-600%, ნორადრენალინის 200-400%, კორტიზოლის 200-300% იმ პარამეტრებთან შედარებით, რომელიც ქალს ჰქონდა მშობიარობამდე. ქალის ორგანიზმში ვითარდება ქრონიკული სტრესის მდგომარეობა,რომელიც თან ახლავს მშობიარობის მთელ პერიოდში. ყოველივე ეს წარმოქმნის სამშობიარო მოქმედების ანომალიებს, საშვილოსნოს და სისხლძარღვების სპაზმს, ფუჭდება ნაყოფის ოქსიგენაცია, საშვილოსნოს და პლაცენტის სისხლის მიმოქცევის დარღვევა ხდება თითქმის 50%, ძლიერდება გულის წუთგადმოსროლა, მარცხენა პარკუჭზე დატვირთვა, მატულობს არტერიული წნევა და ც.ვ.წ, ჟანგბადის მოხმარება დედის ორგანიზმში იზრდება, წარმოიშვება არტერიოლების სპაზმი, რის შედეგადაც ზარალდება ბავშვი, ამიტომაც ტკივილის ეს ჯაჭვური რეაქცია გაწყვეტილი და დარღვეული უნდა იყოს.
რა მეთოდები არსებობს მშობიარობის ტკივილის შესამსუბუქებლად თანამედროვე ანესთეზიოლოგიურ პრაქტიკაში?
მთლიანობაში ეს მეთოდები შეიძლება დაყოფილი იყოს მედიკამენტოზური და არამედიკამენტოზური ანუ პროფილაქტიკურ მეთოდებად. მათში პირველ ადგილზეა ანუ ყველაზე ეფექტურია ქალის ანტენატალური ანუ ფსიქოპროფილაქტიკური მომზადება-“continuous labor support”, ქალისთვის ზუსტი ინფორმაციის მიწოდება, ფსიქოლოგიური განწყობა, თუ რა ელოდება მას მშობიარობის პროცესში, რომ მშობიარობა მისთვის შოკად არ იქცეს, განსაკუთრებით თუ ქალი პირველად მშობიარობს, როგორც ამბობენ: „ვინც ინფორმირებულია, ის სარგებელ პოზიციაშია“. შემდეგ მოდის არაფარმაკოლოგიური მეთოდი. ამაში შედის: გიპნოზი, ელექტროანალგეზია, აკუპუნქტურა, არომა-თერაპია, მყუდრო პალატა, თბილი ვანები, ბურთი-FIT BOOL, სასიამოვნო მუსიკის მოსმენა მშობიარობის დროს. ეს ყველაფერი კარგია.ზოგადი დახასიათება ამ მეთოდების არის ის, რომ ისინი უსაფრთხო არიან, ამ მეთოდებს უარყოფითი კუთხით ახასიათებთ ნაკლებად ეფექტურობა. თუ ქალს აქვს ძლიერი ტკივილები, ძნელად წარმოსადგენია, რომ მას მუსიკის ჰანგები დაამშვიდებს, აქ უკვე საჭიროა უფრო სერიოზული ქმედება.
მეორე მეთოდი, რომელიც ჩვენთან შემოვიდა დასავლეთის ქვეყნებიდან, არის პარტნიორული მშობიარობა: მეუღლის, დედის, მეგობრის დასწრება მშობიარობაზე და ა.შ. ფარმაკოლოგიური მეთოდები, მასში შედის: ი/ვ, ინჰალაციური, ზოგადი ანესთეზია და რეგიონალური ანესთეზია, რომელიც დღეისათვის ყველაზე უსაფრთხო და გამოყენებადია. რეგიონალურ გაუტკივარებაში შედის: სპინალური ანესთეზია, ეპიდურული ანესთეზია და კომბინირებული სპინალურ-ეპიდურული ანესთეზია. ასევე ბუნებრივი მეთოდი ანუ სწორი სუნთქვა მშობიარობის დროს. ადამიანში რაიმე სახის “ჯადოსნური” სუნთქვა არ არსებობს, არსებობს ორი მოქმედება: ჩასუნთქვა და ამოსუნთქვა, მაგრამ აქ მნიშვნელოვანია სუნთქვის რითმი, თუ ქალი მტკივნეული შეტევების დროს სწორედ სუნთქავს, ამით ფილტვებში ჟანგბადი კარგად ჩაედინება, პაციენტი აღარ იძაბება და ტკივილის შეგრძნება ისეთი აღარ აქვს, როგორიც ქონდა დასაწყისში. მაგრამ დროდადრო შეტევების გაძლიერების ფონზე ტკივილის ინტენსივობა მაინც მატულობს და დგება დრო რომელიმე მედიკამენტური ჩარევის დაწყებისა. ამ სიტუაციაში „ოქროს“ სტანდარტად აღიარებულია ეპიდურული ანალგეზია. სწორი იქნება, გამოვიყენოთ ტერმინი ანალგეზია, იმიტომ რომ ანალგეზია არის ზუსტად გაუტკივარება, ხოლო ანესთეზია ნიშნავს ყველანაირი მგრძნობელობის გათიშვას. ანუ ეს პირდაპირ ნიშნავს ტკივილის მოხსნას და რაც შეიძლება მინიმალურად სხვა გვერდითი მოტორული თუ სიმპათიკური ბლოკადების განვითარებას.
ბატონო ზურაბ, არსებობს ქალების გარკვეული კონტინგენტი რომლებიც თავს იკავებენ მშობიარობის გაუტკივარებისგან. რას ფიქრობთ ამის შესახებ?
გაუგებარია, რატომ უნდა იტანჯებოდეს ქალი მშობიარობის დროს.
ამერიკის შეერთებულ შტატებში სამშობიარო მოქმედებების გაუტკივარებისთვის ეპიდურული ანალგეზია გამოიყენება უკვე 50 წელია. ყველა ამერიკელმა ქალმა იცის ის, რომ მშობიარობამ მას უნდა მოუტანოს სიხარული და არა ტკივილი, ყვირილი და ტანჯვა.
როგორ ტარდება ეპიდურული გაუტკივარება?
ზოგადად უნდა ითქვას, რომ ტკივილი მშობიარობის დროს წარმოიშვება საშვილოსნოს შეკუმშვის და საშვილოსნოს ყელის გახსნის-გადაჭიმვის დროს. ამ ტკივილის მოდულაცია ანუ გაანალიზება ხდება მშობიარობის პირველ პერიოდში გულმკერდის T-10 და წელის L-1 მალის დონეზე, როდესაც ვისცერალური ხასიათის არის ეს ტკივილი, შემდეგ მშობიარობის მეორე პერიოდში უკვე სომატური ხასიათის ტკივილი ერთვება, როდესაც იწყება უკვე ჭინთვების პროცესი და ბავშვის დაბადების პროცესი, აქ ტკივილის აღქმა უკვე ხდება: გულმკერდის T-10 და S2-S4 (გავას) დონემდე. შესაბამისად, ამ ტკივილის მოხსნა ნიშნავს რომ გამტარებლობის ამ გზის ნეიროაქსილარული ბლოკადა უნდა მოხდეს ამ არეში. პაციენტებისთვის გასაგები რომ იყოს, სპინალური და ეპიდურული სივრცეები ორივე მდებარეობს ხერხემლის არხში, სპინალური სივრცე არის იქ, სადაც მდებარეობს ზურგის ტვინის სითხე და მისგან გამომავალი ნერვები, ხოლო ეპიდურული სივრცე მდებარეობს ზურგის ტვინის მაგარ გარსსა და ყვითელ იოგს შორის, სადაც ზურგის ტვინი არ მდებარეობს. ეპიდურული ანალგეზია ნაკლებად ინვაზიური პროცედურაა.
გაუტკივარების წინ ანესთეზიოლოგი მშობიარეს ესაუბრება, აგროვებს ანამნეზს და კრებს ინფორმაციას. ამ ინფორმაციის შეკრებისას მისთვის მნიშვნელოვანია გაიგოს აქვს თუ არა უკუჩვენება EPA-ს ჩასატარებლად. ესეიგი ანამნეზის შეკრებით ექიმი იგებს უკუჩვენებებს და ჩვენებას ეპიდურული ანესთეზიისთვის. ქალს ვათავსებთ ან მჯდომიარე ან გვერდზე მწოლიარე (ემბრიონის) პოზიციაში. რომელ პოზიციაშიც რაც უფრო სწრაფად გაკეთდება და დაწყებული იქნება გაუტკივარება, მშობიარე მით უფრო ადრე თავს იგრძნობს კომფორტულად და მსუბუქად.
კანის ანესთეზია კეთდება ან ლიდოკაინით ან ნაროპინით, ძალიან წვრილი ნემსით, ეს მტკივნეულობით გავს კუნთში გაკეთებული ინექციის ტკივილს. ფუნქცია ძირითადად ტარდება: L2 – L3, L3- L4 და L4-L5 წელის მალების დონეზე. ეპიდურული ანალგეზიის დროს ეპიდურულ სივრცეში შეგვყავს წამალი, ამ სივრცეში ვინაიდან არ არის ზურგის ტვინი და მისგან გამომავალი ნერვები და არის მხოლოდ შემაერთებელი ქსოვილი და სისხლძარღვები,
შესაძლებლობას იძლევა ჩაყენებული იქნას ეპიდურული კათეტერი. ვინაიდან ეპიდურული ანალგეზია არის ერთერთი მართვადი და მობილური მეთოდი, ეს საშუალებას იძლევა უმნიშვნელო ანალგეზიიდან, ღრმა ანესთეზიამდე მივაღწიოთ შედეგს. ეპიდურული კათეტერის არსებობა საშუალებას იძლევა რომ ჩვენ გავხადოთ მართვადი ეს პროცესი, ანუ წამლის მოქმედება რა თქმა უნდა დამოკიდებულია მის ხასიათსა და კონცენტრაციაზე. წამლის შეყვანიდან 10(ათ) წუთში ქალი უკვე შეიგრძნობს ტკივილის შემსუბუქებას. მაგრამ შესაძლებელია მშობიარობის პროცესი გახანგრძლივდეს და ის წამალი თუ მოქმედებს საათი ან საათნახევარი მშობიარობა შეიძლება გაგრძელდეს ათი-თორმეტი საათიც და ასეთ შემთხვევაში, კათეტერის არსებობა ანესთეტიკის დამატებით შეყვანის საშუალებას იძლევა ყოველგვარი დამატებითი ჩხვლეტის გარეშე. კიდევ ერთი დადებითი და სასურველი თვისებაა ეპიდურული ანალგეზიის არის ის, რომ კათეტერი დგას ეპიდურულ სივრცეში ქალის სამშობიარო ბლოკიდან პალატაში გადაყვანამდე და რა თქმა უნდა თუ ამ პერიოდში მოსალოდნელი იქნა რაიმე გართულება, წამლის შეყვანით იქნება ეს განხორციელებული.
რა ჩვენებები და უკუჩვენება აქვს ეპიდურულ ანალგეზიას ?
ყველაფერს მედიცინაში და მათ შორის ეპიდურულ ანალგეზიას აქვს როგორც ჩვენებები ასევე უკუჩვენებები. ჩვენებები პირველ რიგში ითვალისწინებს მშობიარეს ტკივილებსა და მოთხოვნებს. ჩვენებებს ეკუთვნის პრეეკლამპსია, ეს არის მაღალი წნევა 140/90-ზე, რომელიც წარმოიშვა ფეხმძიმობის მეოცე კვირის შემდეგ, ამას დამატებული ცილის არსებობა შარდში. თუ ავიღებთ დღე-ღამის შარდს, 300მგ-ზე მეტ ცილას კარგავს ქალი შარდით, ეს სერიოზული პრობლემაა. ასეთ შემთხვევაში ეპიდურული ანალგეზიის ჩატარება უნდა გადაწყდეს მეანისა და ანესთეზიოლოგის შეთანხმებით, იმიტომ რომ ის დადებითი მხარეები რაც შეიძლება პრეეკლამფსიის დროს ჩაატაროს ეპიდურულმა ანალგეზიამ, მაგალითად, არტერიული ჰიპერტენზიის მართვა მშობიარობის პროცესში, მძიმე ფორმის პრეეკლამფსიის დროს შეიძლება სახიაფთოც კი გახადოს ეპიდურული ანალგეზიის გამოყენება ქალის სისხლის შედედების სისტემაში წარმოშობილმა ისეთმა სერიოზულმა დარღვევებმა, როგორიც არის: ჰიპოკოაგულაცია და თრომბოციტოპენია (ტრომბოციტების დაბალი დონე <75). ასეთ შემთხვევაში მძიმე ფორმის პრეეკლამფსიის დროს შესწავლილი უნდა იყოს არაუგვიანეს 6-8 საათის წინ ჩატარებული სისხლის ანალიზი. ამიტომაც თუ ქალს აქვს პრეეკლამფსია, სწორედ ამაზეა ნათქვამი „პირდაპირ ათიანშიაო“ეპიდურული ანალგეზია, ოღონდ პირდაპირი ჩვენებაა არა როგორც გაუტკივარებისთვის, არამედ როგორც მეთოდი ქალის ზოგადი მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად.
ასევე ჩვენებად ითვლება ექსტრა-გენიტალური პათოლოგიებიც, აორტალური სტენოზის გარდა თითქმის ყველა გულის მანკი, შაქრიანი დიაბეტის დროს, თვალის სხვადასხვა პათოლოგიების დროს, ნეფროპატიების და სხვა თირკმლის დაავადებების დროს. ეპილეფსიაც ასევე ჩვენებაა ეპიდურული ანალგეზიის გამოყენებისათვის, უფრო ნაკლებია გულყრების განვითარების რისკი. ეს ის დაავადებებია რომლებიც წინა თაობების დროს სახიფათოს ხდიდა ქალის მშობიარობას და მეან-გინეკოლოგებს მძიმე მდგომარეობაში აყენებდა. ასეთ შემთხვევაში მშობიარობის გაუტკივარება ხელს უწყობს ეს პროცესი არამარტო სერვისი იყოს, არამედ ამ პათოლოგიის მქონე ქალმა შეძლოს გაცილებით იოლად მშობიარობა და ბავშვის დაბადება ფიზიოლოგიური, ვაგინალური გზით. არ არსებობს გაუტკივარების სხვა მეთოდი, რომელიც ასე უზრუნველყოფდეს ანესთეზიაზე კონტროლს, ნებისმიერ სიღრმეს და დროის ნებისმიერ გახანგრძლივებას, ამავე დროს გვერდითი მოვლენების გარეშე და ასე ახდენდეს ზოგადად ორგანიზმზე რაიმე მინიმალურ ზემოქმედებას.
უკუჩვენებად ეპიდურული ანალგეზიის ჩატარებისათვის პირველ რიგში ითვლება ქალის უარი,ალერგია ამიდების ჯგუფის ადგილობრივ ანესთეტიკებზე,ც.ნ.ს. დემიელინიზირებული დაავადებები, ასევე ითვლება როგორც ზევით უკვე აღვნიშნე კოაგულოპათია ჰემორაგიული სინდრომის განვითარებით, მეტალოკონსტრუქცია ხერხემლის მიდამოში, სადაც უნდა გაკეთდეს პუნქცია, იქ ნემსით ტექნიკურად ვერ შეხვალ, გამოხატული არაკორეგირებული ჰიპოვოლემია, კანის და რბილი ქსოვილების ინფექციის არსებობა საპუნქციო მიდამოს ახლოს და ასევე „ტატუ“-ს არსებობა საპუნქციო მიდამოში.
ხერხემლის თიაქრების დროს თუ შეიძლება გაკეთდეს ეპიდურული ანესთეზია?
ეს წინააღმდეგ ჩვენებად არ ითვლება. ხერხემლის თიაქარი მას კიდევ უწოდებენ „შმორლის“ თიაქრებს, ისინი ბევრად უფრო მეტია, ვიდრე ჩვენ გვგონია. რაც მედიცინაში დაფუძნდა კვლევების ახალი მიმართულებები მაგალითად: KT-კვლევების და MRT- კვლევის ხარჯზე , დიაგნოზის დიფერენცირებები უფრო გაშლილი გახდა.
რას გვეტყვით მშობიარობის ინტრავენურ – მედიკამენტოზურ გაუტკივარების მეთოდზე?
ფარმაკოლოგია გუშინ არ შექმნილა. ადრეულ წლებში იქმნებოდა რაღაც პრეპარატები, რომლებსაც ზოგი იყენებდა მშობიარობის გაუტკივარებისთვის, შემდეგ ხდებოდა გადახედვა ამ პრეპარატების გამოყენების საჭიროებისადმი, ისინი ძველდებოდნენ, თანამედროვეობაში მათზე ცუდი შეხედულებებია შემორჩენილი. დღეისათვის არსებობს არანარკოტიკული საშუალებები: ანალგინი, პარაცეტამოლი, ეფერალგანი და სხვა.
როდის უნდა გაუტკივარდეს მშობიარობა და როდის აღარ შეიძლება მისი გაუტკივარება?
იდეალურია გაუტკივარების დაწყება, როცა ქალი სამშობიარო ბლოკში იმყოფება მშობიარობის აქტიურ ფაზაში, ნაყოფის მდგომარეობა უნდა იყოს კარგი, კარდიოტოკოგრამის მონაცემები: ნაყოფის გულისცემა, ნაყოფის ეკგ, ქალის შეტევები და ა.შ.
არსებობს აზრი, რომ ეპიდურული ანალგეზია ( EPA) ოქსიტოცინის გამოყენების ალბათობას ზრდის?
პრინციპში მე ვეთანხმები. ეპიდურული ანალგეზია ცოტათი ზრდის ოქსიტოცინის გამოყენების აუცილებლობის სიხშირეს, ამის ჩვენ არ უნდა გვეშინოდეს. თუ მშობიარობა ნელდება მაშინ ექიმი მეან-გინეკოლოგი უფლებამოსილია ჩვენებით დაიწყოს ოქსიტოცინით მშობიარობის გაძლიერება-სტიმულაცია. ამის ჩვენება რომ გვქონდეს საჭიროა მონაცემები რომლებსაც იღებენ პარტოგრამიდან და მხოლოდ ამ მონაცემების შემდეგ ხდება მშობიარობის ოქსიტოცინით გაძლიერება.
საკეისრო კვეთის დროსაც იგივე სახის ანესთეზია გამოიყენება?
გეგმიური საკეისრო კვეთის დროს საუბარია სპინალურ ანესთეზიაზე. ამ შემთხვევაშიც ნემსი კეთდება წელის არეში დაახლოვებით ერთი და იმავე ადგილას, სადაც ეპიდურული კათეტერი იდგმევა, ოღონდ ამ შემთხვევაში უფრო ღრმად, ზურგის ტვინის არხში, სადაც არის ზურგის ტვინის სითხე და მისგან გამომავალი ნერვები, მხოლოდ ანესთეტიკი უფრო კონცეტრირებულია და შეგვყავს ერთჯერადად. ნემსის გაკეთების შემდეგ, ძალიან ჩქარა დაახლოებით ხუთ წუთში დგება მუცლის და ფეხების რელაქსაცია, ქალი ფეხებს ვეღარ ამოძრავებს და მუცლის წინა კედელი მთლიანად მოდუნებულია. მშობიარე ოპერაციის მთელ პერიოდში 40-60 წუთი გონზეა, ბევრ მათგანს არც კი სჯერავს რომ ყველაფერი ასე სწრაფად დამთვრდა. 2-3 საათის შემდეგ ქალს უკვე უბრუნდება ფეხებში და მუცლის არეში მგრძნობელობა და 4-6 საათში შეუძლია წამოჯდეს საწოლზეც. როდესაც ქალი მყარად დადგება ფეხებზე და თავს კარგად იგრძნობს, მხოლოდ ამის შემდეგ გადაგვყავს მშობიარობის შემდგომ პალატაში.
როდის უნდა იყოს დაწყებული მშობიარობის გაუტკივარება?
ჩვენთან პაციენტი გაუტკივარებულია მშობიარობის ყველა პერიოდში, ანუ შეტევების და ჭინთვების პერიოდში. ჭინთვების პერიოდი გაუტკივარებული უნდა იყოს შედარებით ნაკლებად, იმიტომ რომ მშობიარე უნდა გრძნობდეს რაც ხდება, უნდა შეასრულოს მეანის მითითებები. ის მაინც გაუტკივარებულია, უბრალოდ მცირედით მწვავედ იგრძნობს ბავშვის დაბადების პროცესს, მაგრამ ისე არა, როგორც ანესთეზიის გარეშე იგრძნობდა.
როდის არის დაგვიანებული მშობიარობის გაუტკივარების ჩატარება?
პრინციპში არასდროს, მანამ სანამ ბავშვი არ დაიბადება. თუნდაც ნახევარი საათი იყოს დარჩენილი მშობიარობამდე, არავითარი დანაშაული არ იქნება, რომ გაუტკივარება დაწყებული იყოს. უბრალოდ წამლის შეყვანის და მისი მოქმედების, დაწყების დროის პერიოდი შეიძლება არ ეყოს მთლიან გაუტკივარებას, მაგრამ გარკვეულ შვებას მაინც მისცემს ქალს.ეს ნახევარი საათი მცირედით მაინც დაისვენებს ქალი ძლიერი ტანჯვა- წამებისაგან. როცა ქალს ამის სურვილი აქვს, მას არ უნდა შეეწინააღმდეგო და არ ჩაერიო.
ბევრ მომავალ დედას ეშინია, რომ ეპიდურული ანალგეზიით მშობიარობამ შეიძლება ნაყოფს მიაყენოს ზიანი. რას იტყვით ამის შესახებ?
თუ ჩვენ ვლაპარაკობთ პროფესიონალურ მიდგომებზე, მაშინ ეპიდურული ანალგეზია კეთდება ისე, რომ გვერდითი მოვლენების წარმოშვება მინიმალურია და იმდენად უმნიშვნელოა, რომ ამ მინიმალურ შედეგებს ქალი საერთოდ ვერც კი შეამჩნევს.
ანალგეზიამ შეიძლება გამოიწვიოს გარკვეული ცვლილებები დედის ოდგანიზმში: პრეპარატები რომლებიც გამოიყენება მშობიარობის ეპიდურული ანალგეზიისთვის, შეიძლება მშობიარეში გამოიწვიოს არტერიული წნევის დაქვეითება 15-20%, ეს იმიტომ ხდება, რომ დედის ორგანიზმში ადრენალინის გამოყოფა მცირდება, რის შედეგადაც უმნიშვნელოდ შეიძლება დაქვეითდეს ნაყოფის პლაცენტარული სისხლის მიმოქცევა. მაგრამ ჩვენ თუ ვლაპარაკობთ თანამედროვე სტანდარტებზე, მაშინ ანალგეზია ყოველთვის უნდა ჩატარდეს არტერიული წნევის, პულსის და ნაყოფის მონიტორინგის თანხლებით, ასევე ანესთეზიოლოგის და მეან-გინეკოლოგის მუდმივი კონტროლის ქვეშ. ამიტომაც აღნიშნული ეს მოკლე დარღვევები კორეგირდება საწყის ეტაპზევე: ი/ვ სითხის შეყვანით, დამატებითი ანესთეზიოლოგიური პრეპარატებით და გარკვეული სამეანო მანევრებით, როგორიცაა მაგალითად, ქალის გვერდზე გადაბრუნება. ამიტომაც თუ სწორედ იქნება მართული მშობიარობა ანალგეზიის ყველა სტანდარტის დაცვით, მაშინ ბავშვზე რაიმე ნეგატიური ზემოქმედება ანალგეზიით გამორიცხულია.
შესაძლებელია, რომ ეპიდურული ანალგეზიის ჩატარების დროს დაზიანდეს ზურგის ტვინი და ქალი დარჩეს ინვალიდი?მიღებულად ითვლება, რომ ზურგის ტვინი მხოლოდ წელის მეორე მალამდე ავსებს ხერხემლის არხს L-2, მაგრამ ეს ყოველთვის ასე არ არის. ანატომიური მონაცემები ამ საკითხთან დაკავშირებით მითითებულია A.F. Reinmannet და B.J.Ansonis (Anat.Rec.-1944.-V.88.-P.127) სტატიაში. მათ აღმოაჩინეს, რომ 94%-ში ზურგის ტვინი მართლაც მთავრდება წელის L-1 ან L-2 მალასთან. მაგრამ ხუთ გამოკვლეულს 129-დან (ასოცდაცხრა) ზურგის ტვინის ზღვარი მოუწიათ გულმკერდის მეთორმეტე (T-12) მალასთან, სამს კი მესამე წელის მალასთან (L- 3). აღწერილია უიშვიათესი შემთხვევები, როდესაც ზურგის ტვინი აღწევდა გავას ძვლამდე. მიუხედავად ამისა, ყველა სახელმძღვანელოებში მითითებულია, რომ ლუმბალური პუნქცია შესაძლებელია ჩატარდეს შუა ან პარამედიალური მიდგომით L 2-3, L 3-4, L4-5 ან L 5-S1 შუალედებში, ამ დონეებზე მუშაობის დროს მთელი მსოფლიოს გამოცდილება ამტკიცებს უსაფრთხოების მაღალ ხარისხს.
ეპიდურული ანალგეზია რა მოქმედებას ახდენს ( EPA) მშობიარობის სიჩქარეზე ?
თვითონ მშობიარობა დამოკიდებულია ჰორმონებზე, ანუ ეს არის მდგომარეობაზე დამოკიდებულების ჰორმონი, ეს ჰორმონები ერთ ადგილას გამოიყოფიან, მეორე ადგილას საშვილოსნოში ისინი არ აღიქმებიან. ამიტომაც ეპიდურული ანალგეზია (EPA) ამ პროცესზე ვერანაირად ვერ იმოქმედებს, მას შეუძლია იმოქმედოს ნერვულ სისტემაზე და თავის ტვინისკენ ნერვული იმპულსების გატარებაზე. ამიტომაც ითვლება ეს მეთოდი იდეალურად, რომ უზრუნველყოფს მშობიარობის გაუტკივარებას და მის შემდგომ პერიოდს.
ეპიდურული ანალგეზიის დროს იზრდება თუ არა საკეისრო კვეთის და ინსტრუმენტული ჩარევის რისკი?
როდესაც ქალი მშობიარობს, ხანდახან იცვლება მშობიარობის ტაქტიკა, თუ კარდიოტოკოგრამაზე გაფუჭდა ნაყოფის გულისცემა და ა.შ. რის გამოც გადავდივართ ხოლმე საკეისრო კვეთაზე. იდეალურია საკეისროს გაკეთება რეგიონალური ანესთეზიით, ოღონდ სრული ანესთეზიისთვის საჭირო ხდება მაღალკონცენტრირებული 1% ნაროპინის ხსნარის შეყვანა, პრინციპი რჩება იგივე: ქალი იქნება ფხიზლად, მას არანაირი ტკივილი არ ექნება, საოპერაციოშივე ბავშვის ამოყვანისთანავე მიუყვანენ მკერდზე, ბავშვს ექნება დედასთან კონტაქტი „კანი-კანზე,“ რაც ძალიან კარგია მიკროფლორების გაცვლისთვის ბავშვსა და დედას შორის, ასევე კარგია ბავშვის ფსიქოლოგიური კონტაქტისთვის, ბავშვი წყნარდება, ესმის დედის გულისცემა, თუ მოისურვებს, იქვე მიიღებს დედისგან რძეს. ეს ყველაფერი შესაძლებელია რეგიონალური გაუტკივარების ქვეშ. რაც შეეხება ინსტრუმენტული ჩარევის გაზრდის რისკს, ამერიკის შეერთებულ შტატებში კოჰრენის ინსტიტუტის მიერ ამ საკითხთან დაკავშირებით კვლევები მიმდინარეობდა თვრამეტი წლის განმავლობაში, რითაც დადგინდა, რომ ინსტრუმენტული ჩარევა ანუ ვაკუუმის და მაშების დადებამ შეადგინა 5% მშობიარობებიდან, რომელიც ხდება ამერიკიაში, დამოუკიდებელად იმისგან იყო გამოყენებული ეპიდურული ანესთეზია თუ არა.
მართალია, რომ ეპიდურული ანესთეზია ახანგრძლივებს მთლიანად მშობიარობის პროცესს?
ჩატარებულმა მეცნიერულმა კვლევებმა აჩვენა რომ ეპიდურული ანალგეზია მცირედით ახანგრძლივებს მშობიარობის პროცესს, ეს ხდება მშობიარობის მეორე პერიოდის ხარჯზე. ქალს გაუტკივარების გამო მშობიარობის მეორე პერიოდი შეიძლება გაუხანგრძლივდეს 15-20%-ით.
მერე რა, რა არის ამაში ცუდი? ეს რა რამე ნორმას გასცდა თუ სცდება? აბა რა იქნება კარგი, რომ ქალს ერთი საათი ჰქონდეს ტკივილი თუ საათნახევარი იყოს გაუტკივარებული და კომფორტულად იმშობიაროს? ბავშვი უნდა დაიბადოს ნელ-ნელა, მშვიდად, უნდა შეასრულოს ყველა საჭირო ბრუნვა საშვილოსნოში. ეს ყველაფერი როგორც დედისთვის, ისე ბავშვისათვის ტრავმატიზმის პროფილაქტიკაა, როცა მშობიარობა მიმდინარეობს მშვიდად და ნორმალურად. და საერთოდ, მედიცინის მეცნიერება არ განიხილავს ეპიდურული ანალგეზიით გახანგრძლივებული მშობიარობის მიზეზს.
რას გვეტყვით ეპიდურული ანესთეზიის უსაფრთხოებაზე?
პირველ რიგში უნდა ითქვას, რომ ეპიდურული ანესთეზია ეს არ არის „თამაში გამოცნობაზე“, თუ ანესთეზიოლოგს შეუძლია განსაზღვროს მოულოდნელი ექსტრემალური სიტუაციის წარმოქმნის საშიშროება, მაშინ შესაძლებელია ყველანაირი პროცესი გახადო უსაფრთხო. შემუშავებულია სპეციალური ალგორითმები ეპიდურული ანალგეზიის პროცესის უსაფრთხოდ ჩატარებისათვის, ამას ემატება ის ტესტები, რომელსაც ანესთეზიოლოგი ატარებს ეპიდურული კათეტერის ჩაყენებისას. პარალელურად მნიშვნელოვანია ექიმის პროფესიონალური ხარისხის ამაღლება, რასაც პერიოდულად გადიან ჩვენი კლინიკის ექიმები მსოფლიოს საუკეთესო კლინიკების ბაზაზე, იღებენ მონაწილეობას კონგრესებზე და ა.შ. ასევე თვითონ ექიმის ინდივიდუალური გამოცდილება, რომელიც დაგროვილი აქვს მრავალწლიანი მუშაობის პერიოდში და ასევე პაციენტის გამოკვლევები, ბევრმა მათგანმა არც კი იცის თავისი ფარული დაავადებების შესახებ, ესეც უსაფრთხოების გარანტიაა. ხაზგასასმელია მეან-გინეკოლოგის კომპეტენტურობა, იმიტომ რომ დღეისათვის საქართველოში, ყველა მეან-გინეკოლოგი არ არის მზად მიიღოს მშობიარობა, რომელიც გაუტკივარებულია ეპიდურული ანალგეზიით. მეან-გინეკოლოგი თუ კომპეტენტურია და მან იცის როგორ მიიღოს გაუტკივარებული ქალის მშობიარობა, მაშინ ყველაფერი იქნება კარგად. თუ ის ამას აკეთებს „პირველად“, ალბათ უფრო გადადგამს არასწორ ნაბიჯებს: დააძალებს ქალს ჭინთვებს, ჩაურთავს სტიმულაციისთვის ოქსიტოცინს, იფიქრებს, რომ შეტევები გაუქრა ქალს და ყველაფერი ძალიან ცუდადა. ამიტომაც მშობიარობის ეპიდურული ანალგეზიით მართვის დროს ყოველთვის უნდა იყოს სიმბიოზი მეან-გინეკოლოგსა და ანესთეზიოლოგს შორის. თუ ეს არსებობს, მაშინ ეს წარმატების საწინდარია და ყველაფერ ამას მივყავართ იმისკენ, რომ ეპიდურული ანესთეზიის (EPA) დროს არ იქნება ისეთი უეცარი შემთხვევა, რისგანაც ქალი მიიღებს რაღაც გამოუსწორებელ ტრავმას.
მშობიარეებში გავრცელებულია ასეთი მითი, რომ ეპიდურული ანალგეზია (EPA) ეს ქიმიური პროცესია და ამისგან მშობიარემ თავი უნდა შეიკავოს. რას გვეტყვით ამის შესახებ?
ეს უკვე “მეტა-ფიზიკის“ სფეროდან არის. რა თქმა უნდა, ჩვენ ეპიდურული ანალგეზიისთვის ვიყენებთ პრეპარატებს, რომელიც შექმნილია ადამიანების მიერ. უნდა კარგად გაიგონ რომ ჩვენ ზემოქმედებას ვახდენთ გამტარებლობით სისტემაზე, ნერვულ სისტემაზე, ეს არის გაუტკივარება, არ არის საჭირო იმაზე ფიქრი, რომ ”ქიმია” ამ შემთხვევაში ცუდია. უნდა იცოდნენ, რომ ადამიანის ორგანიზმში ეპიდურული ანალგეზიის ზემოქმედების გარეშეც ხდება ქიმიური პროცესები. მაგალითად, როგორც ზევით უკვე აღვნიშნეთ, სტრესის დროსაც მიმდინარეობს ქალის ორგანიზმში ქიმიური პროცესები, გამოიყოფა: ადრენალინი, ნორადრენალინი, კორტიზოლი, რომლებიც უარყოფითად მოქმედებენ ორგანიზმზე, ესეც ორგანიზმის შიდა ქიმიური პროცესებია. სტრესის ნეგატიური ზემოქმედება ბევრად უარესია ადამიანის ორგანიზმისთვის, ვიდრე ჩვენს მიერ ჩატარებული ეპიდურული ანალგეზია. ასეთი მიდგომით, ზოგადად ადამიანი ერთი დიდი ბიოქიმიური ლაბორატორიაა.
რას გვეტყვით ზოგადი ნარკოზით საკეისრო კვეთის ჩატარებაზე?
ზოგადი ნარკოზით საკეისრო კვეთის ჩატარება ხდება ორ შემთხვევაში: ან კლინიკაში არ ჰყავთ შესაბამისი ცოდნის ანესთეზიოლოგების ბრიგადა, რომლებიც სერიოზულად არიან დაკავებულები ანესთეზიოლოგიით და ამიტომაც ყველას უკეთებენ ზოგად ნარკოზს, და მეორე ან ის კეთდება ექსტრემალური ჩვენებით: პლაცენტის აცლა, ნაყოფის დისტრესი, პერინატალური სისხლდენა, ასევე კოაგულოპათიის (სისხლის შედედების დარღვევა), სისტემური ინფექციის ან დედის ც.ნ.ს სისტემის პათოლოგიის, პრეეკლამფსიის და ეკლამფსიის დროს, როდესაც არსებობს რეგიონალური ანესთეზიის უკუჩვენება. ასეთ სიტუაციებში ზოგადი ნარკოზის ჩატარება მსოფლიო სტანდარტია.
წყარო: http://ddc.ge/