Nuk
რაზე მიუთითებს სხეულის ზოგიერთ ნაწილში უფრო მეტი ცხიმის დაგროვება და რა დაავადებები შეიძლება განვითარდეს

თარიღი: 12 ივლისი, 2023

ჭარ­ბი წონა, ზედ­მე­ტი ცხი­მი ადა­მი­ა­ნის ორ­გა­ნიზ­მში სე­რი­ო­ზუ­ლი გა­მოწ­ვე­ვაა. რა არის ზო­გა­დად ცხი­მი ორ­გა­ნიზ­მში, რა წარ­მოქ­მნის მას და რას იწ­ვევს - ამ სა­კი­თხი­თან და­კავ­ში­რე­ბულ ექი­მი-ენ­დოკ­რი­ნო­ლო­გი ნინო ხა­ბე­იშ­ვი­ლი გვე­სა­უბ­რე­ბა. ასე­ვე გან­ვი­ხი­ლათ თე­მას, თუ რა­ტომ ნა­წილ­დე­ბა ცხი­მი ადა­მი­ა­ნის ორ­გა­ნიზ­მში არა­თა­ნაბ­რად და რაზე მი­ა­ნიშ­ნებს ეს.

"ცხი­მი ორ­გა­ნიზ­მში ცხი­მო­ვა­ნი ქსო­ვი­ლის სა­ხით არის წარ­მოდ­გე­ნი­ლი. იგი ლი­პოპ­რო­ტე­ი­ნე­ბის სა­ხით სის­ხლშიც ცირ­კუ­ლი­რებს. ცხი­მო­ვა­ნი ქსო­ვი­ლი ას­რუ­ლებს არა­ერთ მნიშ­ვნე­ლო­ვან ფუნ­ქცია ორ­გა­ნიზ­მში: წარ­მო­ად­გენს ენერ­გი­ის წყა­როს, იცავს უჯრედს და ორ­გა­ნო­ებს და­ზი­ა­ნე­ბის­გან; მო­ნა­წი­ლე­ობს თერ­მო-რე­გუ­ლა­ცი­ა­ში, ნახ­შირ­წყლე­ბის ცვლა­სა და სა­ს­ქე­სო ჰორ­მო­ნე­ბის სინ­თეზ­ში.

რაც შე­ე­ხე­ბა იმას, თუ რა წარ­მოქ­მნის მას, მოკ­ლედ რომ ავ­ხსნათ: ჩვენს ორ­გა­ნიზ­მში მოხ­ვედ­რი­ლი ნე­ბის­მი­ე­რი საკ­ვე­ბი სა­ბო­ლო­ოდ იშ­ლე­ბა გლუ­კო­ზამ­დე, ჭარ­ბი გლუ­კო­ზა ცხი­მო­ვან ქსო­ვილ­ში გარ­და­იქ­მნე­ბა ცხი­მო­ვან მჟა­ვე­ბად ჰორ­მონ ინ­სუ­ლი­ნის ზე­მოქ­მე­დე­ბით, რაც ქმნის ცხი­მო­ვან ქსო­ვილს. ზო­მი­ე­რი რა­ო­დე­ნო­ბით ცხი­მო­ვა­ნი ქსო­ვი­ლი ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ორ­გა­ნიზ­მის­თვის, მა­შინ რო­დე­საც მის ჭარბ რა­ო­დე­ნო­ბას შე­უძ­ლია დიდი საფრ­თხე შე­უქ­მნას ჩვენს ჯან­მრთე­ლო­ბას“ - გან­მარ­ტავს ნინო ხა­ბე­იშ­ვი­ლი.

მკი­თხვე­ლი ალ­ბათ იკი­თხავს, რა რა­ო­დე­ნო­ბის ცხი­მი მი­იჩ­ნე­ვა ნორ­მად? ამა­ზე ექი­მი გვპა­სუ­ხობს:
"ორ­გა­ნიზ­მში ცხი­მის ნორ­მა­ლუ­რი პრო­ცენ­ტუ­ლი მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი მერ­ყე­ობს და­ახ­ლო­ე­ბით 10-დან 35%-მდე, ასა­კის და სქე­სის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით. ით­ვლე­ბა, რომ ქა­ლის ორ­გა­ნიზ­მის­თვის და­ახ­ლო­ე­ბით 9%-ით მეტი ცხი­მო­ვა­ნი ქსო­ვი­ლია სა­ჭი­რო იმა­ვე ასა­კის მა­მა­კაც­თან შე­და­რე­ბით, რომ მის­მა რეპ­რო­დუქ­ცი­ულ­მა სის­ტე­მამ ნორ­მა­ლუ­რად იფუნ­ქცი­ო­ნი­როს“ - გვე­უბ­ნე­ბა ნინო ხა­ბე­იშ­ვი­ლი.

მი­სი­ვე თქმით, მა­მა­კა­ცებ­ში, სხვა­დას­ხვა მო­ნა­ცე­მე­ბით, ცხი­მის ნორ­მა­ლუ­რი პრო­ცენ­ტუ­ლი შემ­ცვე­ლო­ბა სა­შუ­ა­ლოდ 10-დან 25%-მდე მერ­ყე­ობს, ხოლო ქა­ლე­ბის­თვის აღ­ნიშ­ნუ­ლი მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი სა­შუ­ა­ლოდ 20-დან 35 %-მდე მერ­ყე­ობს. ცხი­მის პრო­ცენ­ტუ­ლი მაჩ­ვე­ნებ­ლის გან­სა­ზღვრა ორ­გა­ნიზ­მში გარ­კვე­ულ სირ­თუ­ლე­ებს უკავ­შირ­დე­ბა და იშ­ვი­ა­თად აქვს პრაქ­ტი­კუ­ლი ღი­რე­ბუ­ლე­ბა. მე­თო­დე­ბი, რო­მელ­თა სა­შუ­ა­ლე­ბი­თაც ხდე­ბა მისი გან­სა­ზღვრა (მაგ­ნი­ტურ რე­ზო­ნან­სუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფია, კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი ტო­მოგ­რა­ფია, დექ­სა და ა.შ.) საკ­მა­ოდ ძვი­რა­დღი­რე­ბუ­ლი კვლე­ვე­ბია, რის გა­მოც ისი­ნი იშ­ვი­ა­თად გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა კლი­ნი­კურ პრაქ­ტი­კა­ში. საკ­მა­რი­სია მარ­ტი­ვი მე­თო­დე­ბით გა­მოვ­თვა­ლოთ სხე­უ­ლის მა­სის ინ­დექ­სი და გავ­ზო­მოთ მუც­ლის გარ­შე­მო­წე­რი­ლო­ბა.

"მი­ღე­ბუ­ლი მო­ნა­ცე­მე­ბი საკ­მა­რი­სია იმის­თვის, რომ დას­კვნა გა­მო­ვი­ტა­ნოთ, რა სა­ხის და ხა­რის­ხის სიმ­სუქ­ნეს­თან გვაქვს საქ­მე. მუც­ლის გარ­შე­მო­წე­რი­ლო­ბა იზო­მე­ბა მო­დუ­ნე­ბულ მუ­ცელ­ზე, ჭი­პის დო­ნე­ზე. მა­მა­კა­ცე­ბის­თვის ნორ­მად მიჩ­ნე­უ­ლია <102 სმ, ხოლო ქა­ლე­ბის­თვის - <88სმ."

რა იწ­ვევს იმას, რომ ცხი­მი სხე­ულ­ში არა­თა­ნაბ­რად ნა­წილ­დე­ბა? ამ შემ­თხვე­ვა­ში რას­თან გვაქვს საქ­მე?
სიმ­სუქ­ნის დროს სხე­უ­ლის სხვა­დას­ხვა ნა­წილ­ში ცხი­მის არა­თა­ნა­ბა­რი გა­და­ნა­წი­ლე­ბის მი­ზე­ზი ძი­რი­თა­დად ორ­გა­ნიზ­მში მიმ­დი­ნა­რე ჰორ­მო­ნა­ლუ­რი ძვრე­ბია. იმის მი­ხედ­ვით ცხი­მი უმე­ტე­სად ნა­წილ­დე­ბა მუ­ცელ­ზე, თუ ბარ­ძა­ყის და თე­ძოს არე­ში, გა­მო­ყო­ფენ სიმ­სუქ­ნის 2 ძი­რი­თად ტიპს: მა­მა­კა­ცუ­რი (იგი­ვე: ან­დრო­ი­დუ­ლი, ცენ­ტრა­ლუ­რი, ვის­ცე­რუ­ლი, ვაშ­ლი­სებ­რი) და ქა­ლუ­რი (იგი­ვე: გი­ნო­ი­დუ­რი, მსხლი­სებ­რი) ტი­პის სიმ­სუქ­ნე. ორი­ვე სქე­სის ადა­მი­ან­ში ორი­ვე ტი­პის სიმ­სუქ­ნე გვხვდე­ბა.

"მა­მა­კა­ცუ­რი სიმ­სუქ­ნის" დროს ცხი­მო­ვა­ნი ქსო­ვი­ლი ჭარ­ბად ვი­თარ­დე­ბა მუც­ლის არე­ში, ასე­ვე გულ-მკერ­დის, კის­რის და ზემო კი­დუ­რე­ბის არე­შიც. აღ­ნიშ­ნუ­ლი სიმ­სუქ­ნის დროს კან­ქვე­შა ცხი­მო­ვა­ნი ქსო­ვი­ლის გარ­და ჭარ­ბად არის გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი ვის­ცე­რუ­ლი ცხი­მი, ანუ ცხი­მი, რო­მე­ლიც ში­ნა­გან ორ­გა­ნო­ებს გარს ეკ­ვრის. აღ­ნიშ­ნუ­ლი ცხი­მი წარ­მო­ად­გენს საფრ­თხეს ორ­გა­ნიზ­მის­თვის, ის არის პა­სუ­ხის­მგე­ბე­ლი ინ­სუ­ლინ-რე­ზის­ტენ­ტო­ბა­ზე, სის­ხლში იმა­ტებს ქო­ლეს­ტე­რი­ნის დონე, ზი­ან­დე­ბა სის­ხლძარ­ღვის კე­დე­ლი და იზ­რდე­ბა არ­ტე­რი­უ­ლი ჰი­პერ­ტენ­ზი­ის, შაქ­რი­ა­ნი დი­ა­ბე­ტის, ინ­ფარ­ქტის, ინ­სულ­ტის, ზო­გი­ერ­თი სიმ­სივ­ნის და უე­ცა­რი სიკ­ვდი­ლის ალ­ბა­თო­ბა.

ქა­ლებ­ში ან­დრო­ი­დუ­ლი სიმ­სუქ­ნის დროს სის­ხლში მა­ტუ­ლობს მა­მა­კა­ცუ­რი ჰორ­მო­ნის - ტეს­ტოს­ტე­რო­ნის კონ­ცენ­ტრა­ცია, ამი­ტომ ასეთ დროს გო­გო­ნებ­ში ხში­რად აღი­ნიშ­ნე­ბა ჭარბთმი­ა­ნო­ბა, აკ­ნეს ტი­პის გა­მო­ნა­ყა­რი და მენსტრუ­ა­ლუ­რი ციკ­ლის რე­გუ­ლა­რო­ბის დარ­ღვე­ვა. ან­დრო­ი­დუ­ლი სიმ­სუქ­ნის დი­აგ­ნოს­ტი­რე­ბის­თვის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია სხე­უ­ლის მა­სის ინ­დექ­სის გა­მოთ­ვლას­თან ერ­თად, გავ­ზო­მოთ მუც­ლის გარ­შე­მო­წე­რი­ლო­ბა. "ქა­ლუ­რი ტი­პის სიმ­სუქ­ნის" დროს ცხი­მო­ვა­ნი ქსო­ვი­ლი უმე­ტე­სად გა­და­ნა­წი­ლე­ბუ­ლია თე­ძოს და ბარ­ძა­ყის მი­და­მო­ში, ქა­ლებ­ში აღ­ნიშ­ნუ­ლი ტი­პის სიმ­სუქ­ნე ჯან­მრთე­ლო­ბის­თვის ნაკ­ლებ საფრ­თხეს წარ­მო­ად­გენს ან­დრო­ი­დულ სიმ­სუქ­ნეს­თან შე­და­რე­ბით. ამ შემ­თხვე­ვა­ში ნაკ­ლე­ბია მე­ტა­ბო­ლუ­რი დარ­ღვე­ვე­ბის ალ­ბა­თო­ბა, თუმ­ცა შე­საძ­ლოა გან­ვი­თარ­დეს: ქვე­და კი­დუ­რე­ბის ვე­ნუ­რი უკ­მა­რი­სო­ბა, სახ­სრე­ბის და ხერ­ხემ­ლის და­ა­ვა­დე­ბე­ბი.

მა­მა­კა­ცებ­ში "ქა­ლუ­რი ტი­პის სიმ­სუქ­ნის" დროს შე­საძ­ლოა, სის­ხლში ქა­ლუ­რი ჰორ­მო­ნის - ესტრო­გე­ნის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი იყოს მო­მა­ტე­ბუ­ლი. მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, ვი­ცო­დეთ, რომ ცხი­მო­ვან ქსო­ვილ­ში არ­სე­ბუ­ლი ფერ­მენტ არო­მა­ტა­ზას მეშ­ვე­ო­ბით მა­მა­კა­ცუ­რი ჰორ­მო­ნი - ტეს­ტოს­ტე­რო­ნი გარ­და­იქ­მნე­ბა ესტრო­გე­ნად.

თუ მა­მა­კა­ცებ­ში სიმ­სუქ­ნის დროს ყუ­რა­დღე­ბას იქ­ცევს სარ­ძე­ვე ჯირ­კვლე­ბის ზო­მა­ში მა­ტე­ბა და თეთ­რი ფე­რის - რძი­სებ­რი გა­მო­ნა­დე­ნი მკერ­დი­დან, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია გან­ვსა­ზღვროთ სის­ხლში ჰორ­მო­ნი - პრო­ლაქ­ტი­ნი. მა­მა­კა­ცებ­ში გი­ნო­ი­დუ­რი სიმ­სუქ­ნის დროს მიმ­დი­ნა­რე ჰორ­მო­ნა­ლუ­რი ძვრე­ბი შე­საძ­ლოა, უშ­ვი­ლო­ბის და სქე­სობ­რი­ვი დის­ფუნ­ქცი­ის მი­ზე­ზი გახ­დეს. ამი­ტომ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია დრო­უ­ლად ჩა­ტარ­დეს ჰორ­მო­ნა­ლუ­რი კვლე­ვე­ბი, დად­გინ­დეს მი­ზე­ზე­ბი და და­ი­ნიშ­ნოს მკურ­ნა­ლო­ბა.

სხე­უ­ლის რო­მე­ლი­მე ნა­წილ­ში (მუ­ცე­ლი, სახე, მკლა­ვე­ბი) მე­ტად დაგ­რო­ვე­ბუ­ლი ცხი­მი რაზე მი­ა­ნიშ­ნებს?
რო­გორც უკვე აღ­ვნიშ­ნეთ მუ­ცელ­ზე დაგ­რო­ვი­ლი ცხი­მი ყვე­ლა­ზე მავ­ნე ცხი­მია და სა­ჭი­რო­ებს დრო­უ­ლი ზო­მე­ბის გა­ტა­რე­ბას მის მო­სა­ცი­ლებ­ლად. მუ­ცელ­ზე დაგ­რო­ვი­ლი ცხი­მი მიგ­ვა­ნიშ­ნებს, რომ მო­მა­ტე­ბუ­ლია ცხი­მი ში­ნა­გან ორ­გა­ნო­ებს შო­რის და მათ ირ­გვლივ, ასე­ვე იმა­ზე მიგ­ვა­ნიშ­ნებს, რომ სის­ხლში მო­მა­ტე­ბუ­ლია „ცუდი“ ქო­ლეს­ტე­რი­ნის დონე, რაც აზი­ა­ნებს სის­ხლძარ­ღვის კე­დელს.

რაც შე­ე­ხე­ბა სა­ხეს, თუ სახე მომრგვა­ლე­ბუ­ლია, რა­საც მე­დი­ცი­ნა­ში „მთვა­რი­სებრ სა­ხეს“ უწო­დე­ბენ, ლო­ყებ­ზე შე­ი­ნიშ­ნე­ბა სი­წით­ლე და ამავდრო­უ­ლად მუ­ცელ­ზე შე­ნიშ­ნეთ მო­ვარ­დის­ფრო სტრი­ე­ბი, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ჩა­ტარ­დეს გა­მოკ­ვლე­ვე­ბი კუ­შინ­გის და­ა­ვა­დე­ბის გა­მო­სა­რი­ცხად, რომ­ლის დრო­საც სის­ხლში თირკმელ­ზე­და ჯირ­კვლის ჰორ­მო­ნის - კორ­ტი­ზო­ლის კონ­ცენ­ტრა­ცია იმა­ტებს.

რაც შე­ე­ხე­ბა მკლა­ვებს, მკლა­ვებ­ზე ცხი­მო­ვა­ნი ქსო­ვი­ლის მა­ტე­ბა გან­სა­კუთ­რე­ბულ ჰორ­მო­ნა­ლურ დარ­ღვე­ვა­ზე არ მიგ­ვა­ნიშ­ნებს, ის შე­იძ­ლე­ბა ახ­ლდეს ცენ­ტრა­ლურ (ანუ ან­დრო­ი­დულ) სიმ­სუქ­ნეს.

ცხი­მის არა­თა­ნაბ­რად გა­და­ნა­წი­ლე­ბას ადა­მი­ა­ნის სხე­უ­ლის აღ­ნა­გო­ბაც ხომ არ გან­სა­ზღვრავს?
სხე­უ­ლის აღ­ნა­გო­ბას, ანუ მემ­კვიდ­რე­ო­ბით მი­ღე­ბულ "ფორ­მებს“ მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქვს ქა­ლებ­ში გი­ნო­ი­დუ­რი სიმ­სუქ­ნის დროს, რო­დე­საც ცხი­მო­ვა­ნი ქსო­ვი­ლი ნა­წილ­დე­ბა უმე­ტე­სად თე­ძოს და ბარ­ძა­ყის მი­და­მო­ში. რაც შე­ე­ხე­ბა ან­დრო­ი­დულ სიმ­სუქ­ნეს, რომ­ლის დრო­საც თვალ­სა­ჩი­ნოა მუც­ლის გარ­შე­მო­წე­რი­ლო­ბის ზრდა, უმე­ტე­სად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია კვე­ბი­თი ჩვე­ვა, უმოძ­რაო ცხოვ­რე­ბის წესი და ჰორ­მო­ნა­ლუ­რი დარ­ღვე­ვე­ბი.

არის შემ­თხვე­ვე­ბი - დი­ე­ტის შემ­დეგ უმე­ტე­სად ბარ­ძა­ყე­ბის არე­ში სხე­უ­ლის მა­სის გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი კლე­ბა არ შე­ი­ნიშ­ნე­ბა, ასე­ვე მუც­ლის არე­შიც... რა ახ­სნა აქვს ამას?
დი­ე­ტის დროს ბარ­ძა­ყის არე­ში კლე­ბა შე­და­რე­ბით გარ­თუ­ლე­ბუ­ლია, ვი­ნა­ი­დან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, რომ აღ­ნიშ­ნუ­ლი სიმ­სუქ­ნე არ არის ასო­ცი­რე­ბუ­ლი ინ­სუ­ლინ­რე­ზის­ტენ­ტო­ბას­თან, ასეთ დროს მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია სწო­რი ვარ­ჯი­ში. რაც შე­ე­ხე­ბა მუც­ლის არეს, მუც­ლის არე­ში წო­ნის კლე­ბა სწო­რი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის და ცხოვ­რე­ბის წე­სის ცვლი­ლე­ბის შემ­დეგ გა­ცი­ლე­ბით ეფექ­ტუ­რია. რთულ­დე­ბა იმ შემ­თხვე­ვებ­ში, რო­დე­საც გარ­თუ­ლე­ბუ­ლია და­ნიშ­ნუ­ლე­ბის შეს­რუ­ლე­ბა.

გე­ნე­ტი­კა არის თუ არა ამ პრო­ცე­სებ­ში ერთ-ერთი მთა­ვა­რი გან­მსა­ზღვრე­ლი?
იშ­ვი­ა­თია სიმ­სუქ­ნის მო­ნო­გე­ნუ­რი ფორ­მე­ბი, ანუ ძა­ლი­ან იშ­ვი­ათ შემ­თხვე­ვა­ში არის სიმ­სუქ­ნე მხო­ლოდ გე­ნე­ტი­კას­თან კავ­შირ­ში. სიმ­სუქ­ნე მულ­ტი­ფაქ­ტო­რუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბაა, სა­დაც მემ­კვიდ­რულ ფაქ­ტორ­თან ერ­თან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია გა­რე­მო ფაქ­ტო­რე­ბი. ხში­რად კვე­ბი­თი ჩვე­ვა გა­და­დის შთა­მო­მავ­ლო­ბა­ზე, რაც ბავ­შვო­ბი­დან­ვე გა­ნა­პი­რო­ბებს სიმ­სუქ­ნის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბას.

და­ა­ვა­დე­ბე­ბის კუ­თხით რა რის­კე­ბი არ­სე­ბობს, თი­თო­ე­უ­ლი ცხიმგრო­ვა - ასე რომ ვთქვათ - რაზე მი­ა­ნიშ­ნებს? რა რის­კე­ბი არ­სე­ბობს და­ა­ვა­დე­ბე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის კუ­თხით?
მუც­ლის არე­ში დაგ­რო­ვე­ბუ­ლი ცხი­მი ზრდის ისე­თი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის რის­კებს რო­გო­რე­ბი­ცაა: შაქ­რი­ა­ნი დი­ა­ბე­ტი, გულ-სის­ხლძარ­ღვთა სის­ტე­მის და­ა­ვა­დე­ბე­ბი, ზო­გი­ერ­თი სიმ­სივ­ნე, ალ­ცჰა­ი­მე­რი და­ა­ვა­დე­ბა; ქა­ლებ­ში იზ­რდე­ბა ჭარბთმი­ა­ნო­ბის, მენსტრუ­ა­ლუ­რი ციკ­ლის რე­გუ­ლა­რო­ბის დარ­ღვე­ვის, უშ­ვი­ლო­ბის რის­კი.

ქა­ლებ­ში ბარ­ძა­ყე­ბი და თე­ძო­ე­ბის არე­ში დაგ­რო­ვე­ბუ­ლი ცხი­მის დროს ვა­რი­კო­ზუ­ლი ვე­ნუ­რი და­ა­ვა­დე­ბის, სახ­სრე­ბის და­ა­ვა­დე­ბის, ხერ­ხემ­ლის და­ა­ვა­დე­ბე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის რის­კი მა­ტუ­ლობს. სა­ხის არე­ში შე­შუ­პე­ბა შე­საძ­ლოა, იყოს ფა­რი­სებ­რი ჯირ­კვლის ფუნ­ქცი­ის დაქ­ვე­ი­თე­ბის გა­მოვ­ლი­ნე­ბა. მა­მა­კა­ცებ­ში ცხი­მის ე.წ. ქა­ლუ­რი ტი­პით გა­და­ნა­წი­ლე­ბა მიგ­ვა­ნიშ­ნებს მა­მა­კა­ცურ და ქა­ლურ ჰორ­მო­ნებს შო­რის დის­ბა­ლანსზე.

რა არის ამ ყვე­ლაფ­რი­დან გა­მო­სა­ვა­ლი - რო­გო­რია ენ­დოკ­რი­ნო­ლო­გის რჩე­ვა?
სიმ­სუქ­ნის დროს მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, პირ­ველ რიგ­ში მივ­მარ­თოთ ენ­დოკ­რი­ნო­ლოგს, იმის­თვის, რომ დად­გინ­დეს ერთი მხრივ სიმ­სუქ­ნის გა­მომ­წვე­ვი მი­ზე­ზე­ბი და მე­ო­რე მხრივ ის უარ­ყო­ფი­თი შე­დე­გე­ბი, რაც სიმ­სუქ­ნემ გა­მო­იწ­ვია. სა­სურ­ვე­ლია, თავი შე­ვი­კა­ვოთ თვით­ნე­ბუ­რი, ხან­მოკ­ლე, სტრე­სუ­ლი დი­ე­ტე­ბის­გან, რომ­ლე­ბიც ხში­რად აზი­ა­ნებს კუჭ-ნაწ­ლა­ვის სის­ტე­მას, რაც თა­ვის მხრივ, ხე­ლის­შემ­შლე­ლი ხდე­ბა ჯან­სა­ღი კვე­ბი­თი რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბის შეს­რუ­ლე­ბის თვალ­საზ­რი­სით მო­მა­ვალ­ში. ხში­რად მსგავ­სი თვით­ნე­ბუ­რი სტრე­სუ­ლი დი­ე­ტე­ბი უარ­ყო­ფით გავ­ლე­ნას ახ­დენს თა­ვის ტვინ­ში არ­სე­ბულ ძღო­მის და შიმ­ში­ლის ცენ­ტრზე, შე­დე­გად შე­იძ­ლე­ბა მი­ვი­ღოთ მა­დის უკონ­ტრო­ლო გაძ­ლი­ე­რე­ბა, რა­მაც შე­იძ­ლე­ბა სა­ვა­ლა­ლო შე­დე­გამ­დე მიგ­ვიყ­ვა­ნოს.

ასე­ვე, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ფი­ზი­კუ­რი აქ­ტი­ვო­ბის და­გეგ­მვა ეტა­პობ­რი­ვად, დო­ზი­რე­ბუ­ლად, რომ არ გა­და­იტ­ვირ­თოს გულ-სის­ხლძარ­ღვთა სის­ტე­მა. ამ­რი­გად, ამ ყვე­ლაფ­რი­დან გა­მო­სა­ვა­ლი არის ენ­დოკ­რი­ნო­ლოგ­თან ვი­ზი­ტი და ზო­მი­ე­რე­ბის დაც­ვა კვე­ბი­თი და ფი­ზი­კუ­რი აქ­ტი­ვო­ბის რე­კო­მენ­და­ცი­ე­ბის შეს­რუ­ლე­ბი­სას.

წყარო: https://www.beaumonde.ge