რა სიმპტომებით ვლინდება ცრუ კრუპი და რა გადაუდებელი დახმარების გაწევაა საჭირო ამ დროს
თარიღი: 16 ნოემბერი, 2017
საუბარი სეზონის ყველაზე მწვავე და აქტუალურ სიმპტომებს დაეთმო, როგორიცაა ცხელება, მყეფარე ხველა, ხმაურიანი სუნთქვა, ყურის ტკვილი, მწვავე რინიტი და სხვა. რა სიმპტომებით ვლინდება ცრუ კრუპი პატარებში, რა პირველადი დახმარება უნდა გაეწიოს ამ დროს ბავშვს, რატომ არის ხშირად ხველის მკურნალობის სტანდარტული სქემა უშედეგო და შესაძლებელია თუ არა შემაწუხებელი ხველა ბრონქიალურ ასთმაში გადაიზარდოს – ამ და სხვა საინტრესო თემებზე გადაცემაში სტუმრად ექიმთან „სეუ-კლინიკის“ პედიატრიული დეპარტამენტისა და “მზიურიმედის” პედიატრმა, პროფესორმა ინგა მამუჩიშვილმა ისაუბრა.
დავიწყოთ საუბარი ცრუ კრუპით, რა სიმპტომებით ვლინდება ის?
ძალიან საყურადღებოა კრუპოზული მდგომარეობა. ამ დროს ხდება ხორხის ლორწოვანის შეშუპება და ჩასუნთქვის პროცესის გაძნელება. ეს კი იწვევს ბავშვის შეშინებას და გარკვეულ პანიკურ მდგომარეობას, რადგან უჭირს სუნთქვა. კრუპს ძირითადად ვირუსი იწვევს – ადენოვირუსი, პარაგრიპი…
კრუპი ლარინგოტრაქეიტის ერთ-ერთი ფორმაა, რაც შეიძლება ალერგენმაც გამოიწვიოს. ბავშვი სრულიად მოულოდნელად იღვიძებს ასეთი მდგომარეობით, ისმის მყეფარე ხველა, თუმცა, კრუპი ყვავის ჩხავილს ნიშნავს. ბავშვი ასეთ დროს გადაუდებელ დახმარებას საჭიროებს და პირველ რიგში მას მშობელი უნდა დაეხმაროს. უნდა დატენიანდეს ჰაერი, გააკეთეთ ფიზიოლოგიური ხსნარით ინჰალაცია, გამოაღეთ ფანჯრები. მთავარია ბავშვს არ ეშინოდეს და მშობელი უნდა ეცადოს შეუმსუბუქოს მას მდგომარეობა. აუცილებელია, მშობელმა გამოიძახოს სასწრაფო დახმარების ბრიგადა. არის შემთხვევები, როდესაც ძალიან სწრაფად ხდება ლორწოვანის შეშუპება, ამიტომ პირველი დახმარება დექსამეტაზონია. უნდა გავტეხოთ ამპულა და ბავშვს პირის ღრუში ჩავასხათ, ასე უფრო სწრაფად ხდება პრეპარატის მოქმედება.
თქვენ აღნიშნეთ, რომ ცრუ კრუპის დროს სასურველია ფანჯარა იყოს ღია და ოთახში გრილოდეს. ხომ არ ვუწყობთ ამით ხელს ბავშვის გაციებას?
ოთახში ჰაერის ტემპერატურა უნდა იყოს ზომიერი – 20-22 გრადუსი. ცენტრალური გათბობის პირობებში გამომშრალმა ჰაერმა შესაძლოა ხველის პროვოცირება მოახდინოს, რადგან ხდება ლორწოვანის გამოშრობა და შეშუპება. თუკი არის ვირუსული მდგომარეობა, ამას მშობლები აუცილებლად აღნიშნავენ, რადგან მას სხვა სიმპტომებიც აქვს. რაც შეეხება ალერგიას, აქ შეიძლება იყოს ხველა, ცემინება მაგრამ არა ტემპერატურა.
რა ასაკში ფიქსირდება ცრუ კრუპი ყველაზე ხშირად?
ყველაზე ხშირად ცრუ კრუპი ვითარდება 6 თვიდან სამ წლამდე. სამი წლიდან მცირდება, თუმცა, ხუთი წლის ასაკამდეც შეიძლება დაფიქსირდეს.
კრუპის ერთ-ერთი ნიშანი არის შეცვლილი ხმა, ნიშნავს თუ არა ეს, რომ ყოველთვის ხმის ტემბრის ცვლილებისას ცრუ კრუპთან გვაქვს საქმე?
არა რა თქმა უნდა, შეცვლილი ხმა ყოველთვის ცრუ კრუპს არ ნიშნავს. ცრუ კრუპი არის გაძნელებული ჩასუნთქვა. შეცვლილი ხმა შეიძლება ლარინგიტის დროს დაფიქსირდეს. შეიძლება იყოს ალერგიული გენეზის და ა.შ.
ხშირად გვესმის ტერმინები ბრონქოსპაზმი და ლარინგოსპაზმი, რა ინფორმაციის მომცემია ეს მშოვლისთვის?
როდესაც იწყება ხველა, ის თავიდან ყოველთვის მშრალია და მხოლოდ რამდენიე დღის შემდეგ გადადის პროდუქტიულ ხველაში. ხველის მიზეზი შესაძლოა იყოს ლორწოვანის შეშუპება, ლორწოვანის სანათურში სეკრეტის დაგროვება, მექანიკური ზეწოლა და ა.შ. თუკი საქმე გვაქვს ჩვეულებრივ ბრონქიტთან, რომელიც არ მიმდინარეობს ობსტრუქციით, ის იწყება მშრალი ხველით. ჩვეულებრივ ფიზიოლოგიურ მდგომარეობაში ბავშვს შეიძლება ჰქონდეს 8-10 ხველითი ბიძგი და ეს ნორმაა. არ მიმაჩნია, რომ მწვავე ბრონქიტს სჭირდება მკურნალობა, ის შეიძლება თავისით დაიწყოს და თავისით ჩათავდეს. არ არის საჭირო მედიკამენტი და მკურნალობა. რა თქმა უნდა ექიმმა უნდა მოისმინოს და აკონტროლოს, რადგან შეიძლება განვითარდეს სპაზმი. თუმცა, სპაზმზე უფრო ხშირად ბრონქიალური ობსტრუქცია ვითარდება. სამ წლამდე ასაკამდე არ არის ჩამოყალიბებული ბრონქის კუნთი, რომელიც მას გარშემო აკრავს და ამიტომ ფიქსირდება არა ბრონქოსპაზმი, არამედ ბრონქოობსტრუქცია. ჩასუნქვის გაძნელება ძირითადად ლარინგოტრაქეიტების დროს ხდება, ამოსუნთქვის გაძნელება კი ბრონქის ობსტრუქციისას. ბრონქის ობსტრუქციას იწვევს ლორწოვანის შეშუპება და ის სეკრეტი, რომელიც ლორწოვანის შეშუპების შედეგად ბრონქში გამოიყო. დედები ხშირად ამბობენ, რომ გულ-მკერდიდან ხიხინი ან სტვენა ესმით, ეს არ არის პათოლოგიური მდგომარეობა. მათ ძალიან მოკლე, განიერი ბრონქები აქვთ, გულმკერდის კედელი კი თხელია, ამიტომაც ისმის ყურის დადებითაც. ობსტრუქციის შემთხვევაში კი ბავშვი დახმარებას საჭიროებს. სამ წლამდე არ შეიძლება სხვადასხვა სიროფის გამოყენება, ყველაზე მნიშვნელოვანია ინჰალაციური თერაპია, ვიწყებთ ფიზიოლოგიური ხსნარით და შეიძლება ექიმის დანიშნულებით სხვადასხვა მედიკამენტი დაემატოს.
არის შემთხვევები, როდესაც ფიზიოლოგიური ხსნარით ინჰალაციური თერაპია საკმარისი არ არის. რატომ მძიმდება ზოგიერთ შემთხვევაში ხველა შემაწუხებელი სპაზმით?
ეს დამოკიდებულია ბავშვის ფონურ მდგომარეობაზე. მნიშვნელოვანია ალერგიული ფაქტორები, რამდენად ხშირად მოავადეა ბავშვი და ა. შ. ეს ყველაფერი ხდება ხუთ წლამდე, შემდეგ კი, როგორც წესი, ყველაფერი სწორდება. არიან ბავშვები შედარებით დაქვეითებული იმუნოლოგიური სტატუსით, ან არიან ბავშვები, რომლებიც ვაკუუმში გაზარდეს მშობლებმა, წაიყვანეს ბაღში და ყველა ვირუსი ერთად შეხვდათ, ეს არ არის ცუდი, უნდა იავადოს ბავშვმა, რომ სხვადასხვა გამოწვევების მიმართ მდგრადობა გამოიმუშავოს. თუმცა, სამწუხაროდ საქართველოში, საბავშვო ბაღებში ძალიან ხშირია ავადობა, რადგან მშობლებს დაავადებული ბავშვები მიყავთ და მთელი ჯგუფი ინფიცირდება.
რა როლს თამაშობს მედიკამენტები შემაწუხებელი ხველის მკურნალობაში?
ექიმები ძალიან ბევრ სირთულეს ვაწყდებით ამასთან დაკავშირებით. როგორც ავღნიშნე, მწვავე ბრონქიტი რიგ შემთხვევაში თავისით შეიძლება დასრულდეს, მხოლოდ ფიზოლოგიური ხსნარის ინჰალაციით. იგივე მდგომარეობა შეიძლება სხვა ბავშვს გაურთულდეს და აუცილებელია ექიმთან კონსულტაცია, უნდა გამოვავლინოთ დიაგნოზი და დავნიშნოთ მედიკამენტოზური მკურნალობა. მე ძალიან მაღიზიანებს, როდესაც მედიკამენტებზე კეთდება რეკლამები, რადგან მშობლები დამოუკიდებლად აძლევენ პატარებს და ამძიმებენ მდგომარეობას. მედიკამენტის დანიშვნა უნდა მოხდეს ძალიან გონივრულად. ბოლო პერიოდში, მოდაში შემოვიდა ანტიჰორმონული დამოკიდებულება, ამბობენ, რომ არავითარ შემთხვევაში არ მისცემენ ისეთ პრეპარატს, რომელიც ჰორმონს შეიცავს. ზოგჯერ ასეთ წამალს სასიცოცხლო მნიშვნელობა აქვს და არ შეიძლება წინაღმდეგობის გაწევა. არც ერთ ექიმს არ უნდა, რომ ბავშვის მდგომარეობა გაუარესდეს. ერთ შემთხვევაში ფიზიოლოგიური ხსნარი შეიძლება ძალიან კარგი იყოს, მეორე შემთხვევაში კი რთული პრეპარატები გახდეს საჭირო.
ხველის ერთ-ერთ მაპროვოცირებელ ფაქტორად რინიტი მიიჩნევა. არის თუ არა რეკომენდებული ასეთ დროს გამხსნელი საშუალებების გამოყენება?
რინოობსტრუქცია და რინორეა ბავშვებისთვის დამახასიათებელია, სწრაფად ხდება ლორწოვანის შეშუპება. ბავშვის ცხვირი აუცილებლად უნდა სუნთქავდეს. რინორეამ შეიძლება სერიოზული დისკომფორტი მიაყენოს ბავშვს. დროთა განმავლობაში შესაძლოა, ჰაიმორიტი გამოიწვიოს, სინუსიტმა კი ხველა განაპირობოს, ან ვერ დაიძინოს. რა თქმა უნდა უჟანგბადო გარემო აღაგზნებს ბავშვს. ფიზიოლოგიური ხსნარი არაჩვეულებრივია, თუმცა, ხშირად გვიწევს გამხსნელების გამოყენება. ცხვირი ახლოს არის ტვინთან, ის შოკური ორგანოა, შესაძლოა ჰემატოენცეფალური ბარიერის გავლა მოხდეს და იქაც ის მოვლენები განავითაროს, რაც ცხვირის ღრუში. ამიტომ გამხსნელი საშუალება ექიმთან შეთანხმებით უნდა დაინიშნოს.
რას ნიშნავს ტერმინი ალერგიული ხველა და შესაძლოა თუ არა ის გადაიზარდოს ბრონქიალურ ასთმაში?
ალერგია ალერგოლოგის კომპეტენციაა, თუმცა, პედიატრები ასეთ შემთხვევებს ძალიან ხშირად ვხვდებით. ალერგიული ხველა ვითარდება ბავშვის ჩაძინების მომენტში და გამთენიისას, შეიძლება ახასიათებდეს ამოსუნთქვის გაძნელება. ძირითადად ეს ემართებათ ისეთ ბავშვებს, ვისაც ალერგიული ფონი აქვთ. შეიძლება ალერგიული ხველა იყოს ვირუსინდუცირებული, შესაძლოა, საღამოს რაიმე ალერგიული საკვები მიიღოს და დაეწყოს შეუპოვარი ხველა. დღეს არსებობს ძალიან ბევრი საშუალება, რომ ამ მდგომარეობის ტრანსფორმირება ბრონქულ ასთმაში არ მოხდეს.
ბრონქული ასთმა, ანუ ობსტრუქციული ბრონქიტი, ხველა ამოსუნთქვის გაძნელებით უიმედო მდგომარეობა აღარ არის. საჭიროა ბევრი სხვადასხვა კვლევა და დროულად მკურნალობის დაწყება.
ცხელება ერთ-ერთი ყველაზე საყურადღებო სიმპტომია, რას უნდა მივაქციოთ ყურადღება და როდის უნდა მივმართოთ სპეციალისტს?
ცხელება არის ნიშანი იმისა, რომ ბავშვი არის ავად. ის შეიძლება განპირობებული იყოს ვირუსული ან ბაქტერიული ინფექციებით. დასაწყისში, როგორც წესი, არის ვირუსული ინფექცია, თუ ცხელება გახანგრძლივდა ხუთ დღეზე მეტ ხანს, თუ არ ნელდება და დადებითი დინამიკა არ არის, ხდება მეორადი ბაქტერიული ფლორის გააქტიურება. აუცილებელია ბავშვი მესამე-მეოთხე დღეს მიიიყვანოთ ექიმთან. ცხელება განსაკუთრებით შეუპოვარია პირველი 48 საათის განმავლობაში.
აუცილებელი არ არის ტემპერატურულ რეაქციას ვებრძოლოთ. თუ ბავშვი წუხს დაბალ ტმპერატურაზე, 37.5-ზეც შეგვიძლია დამწევი მივცეთ. თუკი ბავშვს ანამნეზში აქვს კრუნჩხვითი რეაქცია, რასაკვირველია მაღალ ტემპერატურამდე აღარ უნდა დავიცადოთ.
ხშირად დამწევის მიცემიდან ერთ საათში ისევ მაღალია ტემპერატურა. თუ ძალიან მაღალია ტემპერატურა და ბავშვი წუხს, უმჯობესია მედიკამენტი მივცეთ ორმაგი დოზით და არა ხშირ-ხშირად, ანუ უნდა გაზარდოთ ინტერვალი. ეს ახალი რეკომენდაციაა და ძალიან ეფექტური აღმოჩნდა. 48 საათის შემდეგ ტემპერატურა დამწევს მარტივად ემორჩილება და არც ისეთი შემაწუხებელია.
ძალიან გავრცელებულია პატარებში ყურის ტკივილი. რა გამოსავალი არსებობს ამ დროს?
დიაგნოზი დროულად უნდა დაისვას. თუ ოტიტი დაფიქსირდა, ხშირად ვამისამართებთ პაციენტს ოტორინოლარინგოლოგთან. ოტიტი ეს არის შუა ყურის ანთება, რადგან ყური დაკავშირებულია ტვინთან, ბაქტერიული ოტიტისას გვეშინია აღმავალი ინფექციის. თუ ვირუსული ინფექციისას არის ოტიტი, ამ დროს მხოლოდ მედიკამენტის გამოყენება შეგვიძლია. სამ წლამდე ასაკამდე ყური, ცხვირი, ხახა ერთ სიბრტყეში აქვთ განთავსებული, შესაძლოა გადაცემითი პროცესი იყოს ყურში და განვითარდეს ოტიტი, სწორედ ამიტომ, როდესაც პედიატრი სინჯავს ბავშვს, აუცილებლად უნდა გაისინჯოს ყურიც. როდესაც ყურის ტკივილია, ბავშვი ძალიან ტირის და მას არ ამშვიდებს არაფერი გარდა ტკივილგამაყუჩებელისა. ოტიტი ხშირად ერთვის ვირუსულ და ცხვირ–ხახის ინფექციებს.
როგორია თქვენი დაკვირვება – იკლო თუ არა გრიპის საწინააღმდეგო ვაქცინის გაკეთების შემდეგ ვირუსულმა ინფექციებმა?
დღევანდელ მონაცემებზე ვერ ვისაუბრებ, რადგან ახლა მიმდინარებს ვაქცინაცია, თუმცა, გვაქვს წინა წლების მონაცემები. არ უნდა ვიფიქროთ, რომ გრიპის ვაქცინის შემდეგ ბავშვი ავად არ გახდება, აუცილებლად შევხდება ვირუსი, მაგრამ უფრო მსუბუქად. გრიპის ვაქცინა ყოველ წელს სხვადასხვაა, კარგი იქნებოდა ოქტომბრის ბოლომდე დასრულებულიყო ვაქცინაცია, თუმცა 15 ნოემბარამდე ისევ შესაძლებელია აცრა, რომ მანამ, სანამ ვირუსის ახალი ტალღა შემოვა, ბავშვის იმუნურის ისტემა მოემზადოს, რადგან ანტისხეულების გამომუშავებისთვის ორგანიზმს მინიმუმ ორი კვირა სჭირდება.
წყარო:Fortuna.ge