რა უნდა ვიცოდეთ კიბოს სკრინინგის ჩატარებამდე
თარიღი: 20 თებერვალი, 2023
საქართველოში ყოველწლიურად კიბოთი ავადობის დაახლოებით 10 000 ახალი შემთხვევა ფიქსირდება, კიბოს დიაგნოზით გარდაცვლილთა რაოდენობა კი ყოველწლიურად დაახლოებით 6-8 ათასია.
კიბოს შემთხვევაში ადრეული დიაგნოსტიკა უმნიშვნელოვანესია. კიბოს სკრინინგის პროგრამა საქართველოში 2011 წლიდან მუშაობს და მიუხედავად იმისა, რომ პროგრამის ამოქმედებიდან დღემდე ადრეულ ეტაპზე პათოლოგიის გამოვლენის მაჩვენებელი სამჯერ გაიზარდა, მთავარ გამოწვევად ისევ პროგრამაში მოსახლეობის ჩართვის გაზრდა რჩება.
ძუძუსა და საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგში ჩართვა შეუძლია სამიზნე ასაკის ყველა ქალს: 40-დან 70 წლამდე –ძუძუს კიბოს სკრინინგისთვის; 25-დან 60 წლამდე – საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგისთვის.
პროსტატის კიბოს სკრინინგი 50დან 70 წლამდე ასაკის კაცებს უტარდებათ, ხოლო სწორი ნაწლავიდან ფარული სისხლდენის სკრინინგი – 50-დან 70 წლამდე ქალებსა და კაცებს.
• ძუძუს გამოკვლევები – 40-დან 70 წლამდე ქალებისთვის პროგრამა ითვალისწინებს მამოგრაფიას; პათოლოგიის გამოვლენის შემთხვევაში – მამოლოგის კონსულტაციას და ექოსკოპიურ გამოკვლევას. მამოგრაფია უმტკივნეულო პროცედურაა, რომელიც მკერდზე ტარდება სპეციალური აპარატით. პროცესი რამდენიმე წამს გრძელდება. ძუძუს კიბოს სკრინინგი უფასოდ ტარდება ორ წელიწადში ერთხელ.
• საშვილოსნოს ყელის გამოკვლევები – 25-დან 60 წლის ჩათვლით ქალებისთვის პროგრამა უზრუნველყოფს პაპ ტესტის ჩატარებას[ნაცხის აღება] და პათოლოგიური ცვლილებების შემთხვევაში კოლპოსკოპიას (საშვილოსნოს ყელის მიკროსკოპული გამოკვლევა). საჭიროებისამებრ ხდება ბიოფსიური მასალის აღება და ჰისტოლოგიური გამოკვლევა. საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი უფასოდ ტარდება სამ წელიწადში ერთხელ.
• პროსტატის გამოკვლევა – 50-დან 70 წლის ჩათვლით კაცებისთვის, რაც ითვალისწინებს სისხლში პროსტატის კიბოს ანტიგენის (PSA) გამოკვლევას.
• მსხვილი ნაწლავის გამოკვლევები [კოლორექტული] – 50-დან 70 წლის ჩათვლით ადამიანებისთვის, პროგრამა უზრუნველყოფს ფარულ სისხლდენაზე სპეციალურ ტესტს (FOBT); საჭიროების დადასტურების შემთხვევაში უფასოა კოლონოსკოპია და ამ დროს აღებული ბიოფსიური მასალის მორფოლოგიური კვლევა. მსხვილი ნაწლავის კიბოს სკრინინგი უფასოდ ტარდება ორ წელიწადში ერთხელ.
კლინიკა „მედცენტრის“ ონკოქირურგი მზია ხალვაში ამბობს, რომ მამოგრაფიამდე, ანუ ძუძუს გამოკვლევებზე, პაციენტს არ უნდა ჰქონდეს მენსტრუაციის პერიოდი.
„ძუძუს კიბოს სკრინინგის ჩატარება რეკომენდებულია მენსტრუაციის დაწყებიდან მე-7-14 დღეს. ასევე, გამოკვლევის დღეს ნუ წაისვამთ დეოდორანტს, კრემს, პუდრს“ – ამბობს მზია ხალვაში.
მისი თქმით, გარკვეული შეზღუდვები არსებობს პაპ ტესტის აღების [საშვილოსნოს ყელის შემოწმებისას] შემთხვევაშიც, კერძოდ:
„გასათვალისწინებელია, რომ სკრინინგისთვის საუკეთესოა ციკლის შუა პერიოდი [მენსტრუაციის დაწყებიდან დაახლოებით მე-14- მე-15 დღე]. გარდა ამისა, დაუშვებელია Pap ტესტის ჩატარება მენსტრუაციის დროს.
ასევე, თუ სქესობრივი კონტაქტის დროს გამოიყენეთ დაცვის ბარიერული საშუალება [კონდომი], უახლოესი 24 საათის განმავლობაში Pap ტესტის ჩატარება რეკომენდებული არ არის, რადგანაც კონტრაცეპტივებში შემავალი ქიმიური ნივთიერებები ტესტის შედეგზე გავლენას ახდენს და შესაძლოა საჭირო გახდეს ტესტის განმეორებით ჩატარება,“ – ამბობს ონკოლოგი.
რაც შეეხება კაცების სკრინინგს, „ხდება პროსტატის სპეციფიკური ანტიგენის განსაზღვრა და აქაც მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ რეკომენდაციები, კერძოდ, ტესტის ჩატარება აუცილებლად უნდა მოხდეს უზმოზე. სისხლის სინჯები უნდა იქნას აღებული დილით, უროლოგიური მანევრების ჩატარებამდე და პროსტატის ანთებითი დაავადების (პროსტატიტის) განკურნებიდან რამდენიმე კვირის შემდეგ,“ – განმარტავს ონკოლოგი.
ექიმი ამბობს, რომ სკრინინგის პროგრამით მოსარგებლე შეიძლება იყოს როგორც სიმპტომური, ისე უსიმპტომო პაციენტი.
„სკრინინგით მოსარგებლე არის ნებისმიერი ასიმპტომური პაციენტი, ვისაც არანაირი ჩივილი არ გააჩნია. ეს ემსახურება იმას, რომ დროულად გამოვავლინოთ პრობლემა, მანამ, სანამ სიმპტომი გაჩნდება. ასევე, პაციენტმა უნდა მოგვმართოს მაშინ, როცა მას აქვს ნებისმიერი სახის ჩივილი. ეს შეიძლება იყოს ტკივილი ძუძუში, კანის გამოხატული სიმპტომები, დვრილის ჩაბრუნება, არეოლის გასქელება, გამკვრივება, ან იღლიაში ლიმფური კვანძის შემჩნევა.
ნებისმიერ შემთვევაში პაციენტი უნდა მოვიდეს და პროფილაქტიკურად უნდა მოხდეს მისი სკრინინგული გამოკვლევა,“ – ამბობს მზია ხალვაში, თუმცა აქვე განმარტავს, რომ ეს ჩივილები აუცილებლად კიბოს დიაგნოზზე არ მიანიშნებენ.
ამ პროგრამების გარდა, ბათუმში რეგისტრირებულ მოსახლეობას შეუძლია ჩაერთოს ბათუმის მერიის უფასო პროგრამაში:
• ძუძუს კიბოს სკრინინგი 30 დან 40 წლამდე.
• 25-დან 30 წლამდე ასაკის ქალებისათვის სარძევე ჯირკვლის ელასტოგრაფია;
ონკო მარკერებით გამოკვლევა;
– სარძევე ჯირკვალი CA-15,3
– საკვერცხეების Ca- 125
– ფარისებრი ჯირკვლის Tg
„ფილტვის კიბოს სკრინინგი“. პროგრამით სარგებლობა შეუძლიათ ქალებს 50-დან 60 წლამდე და კაცებს – 50-დან 65 წლამდე. შემოწმება ტარდება კლინიკა „მედცენტრში“. პროგრამის ფარგლებში ხდება სპეციალური კითხვარით რისკჯგუფის განსაზღვრა და საჭიროების შემთხვევაში ტარდება უფასო კომპიუტერული ტომოგრაფია.